โครงการวัดบันดาลใจได้ร่วมมือกับจิตอาสาวิชาชีพ พัฒนางานทางด้านกายภาพ กิจกรรม และการจัดการทรัพยากรในวัด เพื่อนำไปสู่การส่งเสริมสุขภาวะที่ดี ใน ๔ ระดับ ได้แก่ สุขภาวะทางกาย ใจ ปัญญาและสังคม

แนวคิดวัดบันดาลใจ

วัดบันดาลใจ เป็นโครงการที่ริเริ่มโดยสถาบันอาศรมศิลป์ และได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เชื่อมโยงการส่งเสริมให้เกิดเครือข่ายการสร้างสุขภาวะองค์รวมให้กับสังคม วัดถือเป็นทรัพยากรสำคัญที่เป็นรากฐานของการพัฒนามนุษย์มาตั้งแต่อดีต โดยใช้หลักธรรมทางพุทธศาสนาเป็นเครื่องชี้นำทางปัญญาและการปฏิบัติตนนำไปสู่การพัฒนาตนเองทั้งทางด้านกาย ใจ ปัญญาและสังคม

จึงเกิดเป็นแนวความคิดของโครงการวัดบันดาลใจ ที่ต้องการผลักดันให้เกิดกลไกการพัฒนาทรัพยากรวัดที่มีกว่า ๔๐,๐๐๐ แห่งทั่วประเทศ โดยเริ่มจากการทำงานร่วมกับวัดนำร่องในภูมิภาคต่างๆ ทั่วประเทศ และกลุ่มจิตอาสาวิชาชีพ ตั้งแต่ พ.ศ ๒๕๕๘ เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน เพื่อขับเคลื่อนให้เกิดการปรับปรุงพัฒนาทั้งทางด้านกายภาพ กิจกรรม และการจัดการทรัพยากรอย่างเป็นรูปธรรม จนเกิดเป็นพื้นที่ตัวอย่างของการปรับปรุงพัฒนาวัดในบริบทต่างๆ

ปัจจุบันวัดบันดาลใจมีวัดศูนย์การเรียนรู้ วัดกรณีศึกษา วัดตัวอย่างในการพัฒนาพื้นที่สุขภาวะสร้างสรรค์สำหรับคนทุกวัยและอื่นๆ ที่พร้อมเป็นพื้นที่การเรียนรู้ ดูงานให้แก่วัดและชุมชนทั่วประเทศ มีฐานข้อมูลของเครือข่ายวิชาชีพที่มีประสบการณ์ทำงานร่วมกับวัดและโครงการ ที่ยินดีให้คำปรึกษา รวมถึงโครงการมีการพัฒนาชุดความรู้ หลักสูตรวัดบันดาลใจ คู่มือการเรียนรู้ (How To) จากการถอดบทเรียนการทำงาน เผยแพร่ในรูปแบบสื่อต่างๆ เพื่อให้พระและชุมชน สามารถนำไปเป็นแนวทางในการพัฒนาวัดได้ด้วยตัวท่านเอง หรือมีความรู้ความเข้าใจที่จำเป็นต่อการทำงานร่วมกับนักออกแบบวิชาชีพ วิศวกร หรือผู้รับเหมาก่อสร้างได้ในอนาคต

เราทำอะไร
องค์ประกอบการทำงาน

วัดศูนย์การเรียนรู้
พื้นที่เรียนรู้และสร้างแรงบันดาลใจ

ส่งเสริมสนับสนุนวัดในเครือข่าย
ของโครงการสู่การเป็นวัดศูนย์การเรียนรู้การพัฒนาวัดตามหลัก
สัปปายะ ๔

การสื่อสาร
Website/Facebook/Youtube

การสื่อสาร ประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสาร
ความเคลื่อนไหวของกิจกรรมโครงการ
ผ่านทาง Facebook “วัดบันดาลใจ”
ช่อง “Youtube Wat Bun Dan Jai” และ Website: https://watbundanjai.com/

กิจกรรม
การขับเคลื่อนสัปปายะ และการเรียนรู้
การพัฒนาในฐาปกายจิต

จัดกิจกรรม ขับเคลื่อนสัปปายะ/การเรียนรู้การพัฒนาทางจิตวิญญาน เช่น กิจกรรมรวมพลังสัปปายะ (Big Cleaning day) กิจกรรมผ้าป่าวัดบันดาลใจ กิจกรรมจริยศิลป์
กิจกรรม Active Learning กิจกรรมงานเป็นต้น

พื้นที่กลาง
ประสาน/ให้คำปรึกษา/ผลักดดันเชิงนโยบาย

เป็น พื้นที่กลาง ในการประสาน ให้คำปรึกษา
และพัฒนากลไกการขับเคลื่อนการพัฒนาวัด
ให้เกิดสภาพแวดล้อมที่เป็นรมณีย์
เอื้อต่อการเรียนรู้ธรรมอย่างสมสมัย ตามหลักของพุทธศาสนา

การจัดการความรู้
การออกแบบ/กิจกรรม/การจัดการ

การจัดการความรู้ ด้านการออกแบบ
กิจกรรม การจัดกระบวนการผ่านการถอดบทเรียน
จากการทำงานร่วมกับเครือข่าย

หลักสูตร
ออนไซต์/การอบรมเชิงปฎิบัติการ

ออกแบบพัฒนาและเรียนรู้การ
กิจกรรมการเรียนรู้สร้างเสริมและจัดเวิร์คชอปพัฒนาวัดด้าน
สุขภาวะองค์รวมในฐานกายชีวิตจิต กายภาพ กิจกรรม การจัดการ

วัดศูนย์การเรียนรู้
พื้นที่เรียนรู้และสร้างแรงบันดาลใจ

ส่งเสริมสนับสนุนวัดในเครือข่าย
ของโครงการสู่การเป็นวัดศูนย์การเรียนรู้การพัฒนาวัดตามหลักสัปปายะ ๔

กิจกรรม
การขับเคลื่อนสัปปายะ และการเรียนรู้
การพัฒนาในฐาปกายจิต

จัดกิจกรรม ขับเคลื่อนสัปปายะ/การเรียนรู้การพัฒนาทางจิตวิญญาน เช่น กิจกรรมรวมพลังสัปปายะ (Big Cleaning day) กิจกรรมผ้าป่าวัดบันดาลใจ กิจกรรมจริยศิลป์
กิจกรรม Active Learning กิจกรรมงานเป็นต้น

การจัดการความรู้
การออกแบบ/กิจกรรม/การจัดการ

การจัดการความรู้ ด้านการออกแบบ
กิจกรรม การจัดกระบวนการผ่านการถอดบทเรียน
จากการทำงานร่วมกับเครือข่าย

การสื่อสาร
Website/Facebook/Youtube

การสื่อสาร ประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสาร
ความเคลื่อนไหวของกิจกรรมโครงการ
ผ่านทาง Facebook “วัดบันดาลใจ”
ช่อง “Youtube Wat Bun Dan Jai” และ Website: https://watbundanjai.com/

พื้นที่กลาง
ประสาน/ให้คำปรึกษา/ผลักดดันเชิงนโยบาย

เป็น พื้นที่กลาง ในการประสาน ให้คำปรึกษา
และพัฒนากลไกการขับเคลื่อนการพัฒนาวัด
ให้เกิดสภาพแวดล้อมที่เป็นรมณีย์
เอื้อต่อการเรียนรู้ธรรมอย่างสมสมัย ตามหลักของพุทธศาสนา

หลักสูตร
ออนไซต์/การอบรมเชิงโปรแกรมการ

ออกแบบพัฒนาและเรียนรู้การ
กิจกรรมการเรียนรู้สร้างเสริมและจัดเวิร์คชอปพัฒนาวัดด้าน
สุขภาวะองค์รวมในฐานกายชีวิตจิต กายภาพ กิจกรรม การจัดการ

ขั้นตอนการสมัครเป็นเครือข่ายวัดบันดาลใจ
ขั้นตอนที่ ๑
วัดที่สนใจสามารถสมัครเข้าร่วมโครงการ โดยกรอกใบสมัครส่งมายังโครงการ
ขั้นตอนที่ ๒
โครงการพิจารณาใบสมัคร ตามหลักเกณฑ์การพิจารณาของโครงการ จะติดต่อทางโทรศัพท์เพื่อขออนุญาต สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมกับท่านเจ้าอาวาสหรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย
ขั้นตอนที่ ๓
ในกรณีที่ผ่านการพิจารณาจากใบสมัคร โครงการจะนัดหมายเพื่อขอลงพื้นที่ ประเมินความพร้อมของวัดและ คณะทํางานที่จะขับเคลื่อนงานให้เกิดเป็นรูปธรรมร่วมกัน และประเมินงานที่จะต้องวางแผนดําเนินการ
ขั้นตอนที่ ๔
หลังจากการประเมินความพร้อม วัดและโครงการจะจัดทําข้อตกลงในแนวทางที่จะดําเนินงานร่วมกัน โครงการ จะดําเนินการติดต่อนักออกแบบวิชาชีพหรือเครือข่ายวิชาชีพอื่นๆ เข้ามาร่วมทํางาน ตามขอบเขตงานที่วัด เห็นชอบให้โครงการเข้าไปช่วยดําเนินการ โดยวัดอาจจะมีค่าใช้จ่ายในการดําเนินงานบางส่วนที่โครงการไม่ สามารถพาจิตอาสามาช่วยดําเนินงานได้
ขั้นตอนการปรับปรุงพัฒนาวัดกับโครงการวัดบันดาลใจ
ขั้นตอนที่ ๑
เมื่อวัดได้เข้าร่วมโครงการ จะมีการจัดทําข้อมูลสําคัญในการปรับปรุงพัฒนาวัดร่วมกัน ต่อจากนั้นโครงการจะ นําข้อมูลส่งต่อให้นักออกแบบไปศึกษา และนัดหมายลงพื้นที่วัด เพื่อสํารวจและเก็บข้อมูลเพิ่มเติมในเชิงการ ออกแบบผังแม่บทและการปรับปรุงภูมิทัศน์ร่วมกับวัดและคณะทํางานวัด
ขั้นตอนที่ ๒
จัดทํากระบวนการค้นหาโจทย์การออกแบบ ร่วมกับวัด ชุมชน และองค์กรในพื้นที่ที่จะเข้าร่วมเป็นคณะทํางาน ขับเคลื่อน เพื่อกําหนดทิศทางการพัฒนา การวางเป้าหมายการทํางานร่วมกัน เพื่อนักออกแบบจะนําโจทย์และ ข้อมูลที่ได้ไปจัดทําผังแม่บทการพัฒนาได้อย่างชัดเจน
ขั้นตอนที่ ๓
วัดจัดตั้งคณะทํางานหรือคณะกรรมการของวัดในการขับเคลื่อนแผนงานร่วมกับโครงการ ได้แก่ การตัดสินใจ แนวทางการทําผังแม่บท การออกแบบภูมิทัศน์/อาคารสถานที่ การจัดลําดับความสําคัญในการพัฒนา วางแผน จัดสรรงบประมาณการระดมทุน
ขั้นตอนที่ ๔
เมื่อนักออกแบบได้จัดทําร่างผังแม่บทครั้งที่ ๑ จะประสานวัด เพื่อนัดหมายคณะทํางาน/คณะกรรมการมาร่วม ประชุม รับฟังการนําเสนอและให้ข้อเสนอแนะ เพื่อนักออกแบบจะนําไปปรับแก้การปรับปรุงผังแม่บทควรให้ อยู่ในการดําเนินงานไม่เกิน ๓ ครั้ง และการทํางานในขั้นตอนนี้จะอยู่ในระยะเวลา ๓-๖ เดือน หลังจากนั้นจะมี การทําแผนปฏิบัติการระยะสั้น กลาง ยาว และเริ่มดําเนินการพัฒนาพื้นที่นําร่อง กิจกรรม การจัดการตามแผน ที่กําหนดไว้
หลักคิดสิ่งหนึ่งที่วัดญาณเวศกวันวางไว้ คือ อยากจะให้วัดมีพื้นที่เป็นสัปปายะ มีต้นไม้ ที่ร่มรื่น บรรยากาศเย็นสบาย พอญาติโยม เดินเข้ามามองเห็นว่า “วัดเป็นศาสนสถานที่ ผู้คนมีส่วนร่วม มีความเป็นเจ้าของร่วมกัน ไม่ใช่พระเป็นเจ้าของ” พระเพียงแต่ทำหน้าที่ บำเพ็ญศาสนกิจอย่างเดียว
พระครูปลัดสุวัฒนพรหมคุณ (อินศร)
ถ้าเรายอมรับว่าการที่เราสร้างอะไรขึ้นมา เพื่อจะใช้งาน ให้มันเป็นประโยชน์แก่กันและกัน พระต้องยอมรับ เรื่องของคำว่า “ช่วยฝันให้ดี เป็นสถาปนิกให้เหมาะสม” พระจำเป็นต่อการเป็นสถาปนึก แต่ขออย่าให้พระ เป็นสถาปนิกเสียเอง ให้สถาปนิกเขาไปลงรายละเอียดแล้ว เราก็มาดูกันว่า อันไหนที่เราคิดผิดเขาทำได้ถูกกว่า หรือบางอย่างเราคิดได้ถูกกว่าก็ปรึกษาเขาไป สองฝ่ายต้องปรึกษากันให้มาก
พระปัญญานันทมุนี (สง่า สุภโร)
หลักคิดของหลวงพ่อสมเด็จฯ ที่วางไว้สำหรับวัดญาณเวศกวัน คือ เมื่อเข้าวัดมาแล้วต้องเกิดความรู้สึกปลอดโปร่งโล่งใจ มาทำบุญ ต้องได้บุญ มาวัดแล้วต้องสุขในทางที่ชอบ สุขในทางที่ถูกที่ควรในทาง ศีลธรรม หลวงพ่อบอกว่า “เราอย่าหยุดแค่ที่ทานจงไปต่อศีล อย่าหยุด แค่ที่ศีลจงไปต่อที่ภาวนา จงไปให้ถึงเป้าหมายที่แท้จริงของพระพุทธศาสนา” ดังนั้น วัดจึงเป็นสถานที่ทำให้เข้าถึงได้จริง ไม่ใช่สถานที่ ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งจะ
คุณพงษ์สวัสดิ์ อักษรสวาสดิ์ (พี่เบิ้ม)
อาศรมศิลป์เราเป็นสถาปนิกที่ทำเรื่องการออกแบบ ชุมชนและสิ่งแวดล้อม เราสนใจว่า วัดเป็นรากฐาน ที่สำคัญในการพัฒนาคน “เราจะทำอย่างไรให้วัด เป็นสถานที่ที่สัปปายะ เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ เ ป็นพื้นที่ทำกิจกรรม และจะทำยังไงให้คนอยากเข้าวัด สามารถเข้าถึงธรรมได้อย่างแท้จริงตามหลักพุทธศาสนา
ปริยาภรณ์ สุขกุล